Алелька Ўладзімеравіч

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Алелька Ўладзімеравіч
Юры Алелькавіч. Гравюра А. Зубчанінава з партрэта XVII ст.
Юры Алелькавіч. Гравюра А. Зубчанінава з партрэта XVII ст.

Герб «Пагоня Літоўская»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся не пазьней за 1395
Памёр 1455[1] або 1454
Пахаваны
Род Алелькавічы
Бацькі Уладзімер Альгердавіч
Ганна[d]
Дзеці Барбара Алелькаўна[d], Еўдакія Алелькаўна[d], Міхаіл Алелькавіч[d], Сямён Алелькавіч[d] і Юліянія Іванаўна Карачаўская[d]

Але́лька (Аляксандар) Уладзі́меравіч (? — па 1 лютага 1454[2], Кіеў[3]) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Князь слуцкі і капыльскі (па 1398—1440), князь кіеўскі (1408—1411[2], 1440—1454). Заснавальнік княскага роду Алелькавічаў.

Імя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Olelkonis Wlodzimirowicz[4], Allexandri alias Olelko Wlodimyrowicz[5] (1 верасьня 1431 году); Alexandri alias Olelko [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[6].

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сын кіеўскага князя Ўладзімера, унук Альгерда. Па сьмерці бацькі валодаў Слуцкім і Капыльскім княствамі.

Алелька. Невядомы мастак, XVII ст.

У пачатку XV ст. атрымаў ад Вітаўта Кіеўскае княства за падтрымку ў змаганьні зь Сьвідрыгайлам (аднак у 1422 годзе страціў гэтую пасаду). У 1411 годзе выдаў прывілей Кіеўскаму кляштару дамініканаў.

У 1417 годзе пры падтрымцы Вітаўта ажаніўся зь ягонай унучкай Настасьсяй, дачкой маскоўскага князя Васіля і Соф’і Вітаўтаўны.

Вёў бесьперапынныя войны з татарамі, баронячы ад іх паўночныя межы дзяржавы[3]. Браў удзел у складаньні Мельнскага міру (1422 год), а таксама ў выправе Вітаўта на Ноўгарад (1428 год). Па сьмерці Вітаўта прэтэндаваў на сталец.

У грамадзянскую вайну (1432—1437) спачатку быў прыхільнікам Сьвідрыгайлы Альгердавіча. У 1432—1433 гадох пэўны час быў на баку Жыгімонта Кейстутавіча, потым зноў Сьвідрыгайлы[2]. У 1433 годзе Жыгімонт зьняволіў Алельку ў Кернаве, а ягоных жонку і сыноў Сямён і Міхал — ува Ўцяне. Магчыма, у Алелькі быў і трэці сын — Аляксандар.

Па сьмерці Жыгімонта (1440 год) зноў прэтэндаваў на сталец. Новаабраны вялікі князь Казімер перадаў яму Кіеўскае княства, потым места Асьцёр.

Перад сьмерцю прыняў схіму пад імем Аляксей. Спачыў ў Кіеўска-Пячэрскай лаўры.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. WolffKraków: 1885. — С. 19.
  2. ^ а б в Пазднякоў В. Алелькавічы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 218.
  3. ^ а б Казлоўскі П. Алелькавічы // ЭГБ. — Мн.: 1993 Т. 1. С. 101.
  4. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
  5. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  6. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]